Haber / Duyuru

İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu ve Cezası: Hukuki Süreç ve Detaylar

İnşaat sektöründeki hızlı büyüme, plansız yapılaşma ve ruhsatsız bina sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Bu durum, Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) yer alan “imar kirliliğine neden olma suçu” ile yaptırıma bağlanmıştır. Bu yazıda, imar kirliliği suçu nedir, kimler sorumludur, cezası nedir ve hangi durumlarda dava açılır gibi sorulara, hukuki dayanaklar ve Yargıtay kararları ışığında yanıt verilecektir.

-İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanunu'nun 184. maddesi uyarınca, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapı inşa eden kişiler, çevrenin düzenini ve şehir planlamasını bozduğu gerekçesiyle cezalandırılmaktadır.

-Hukuki Dayanak

TCK Madde 184 – İmar Kirliliğine Neden Olma

1. Yapı ruhsatı olmadan bina yapan veya yaptıran kişi, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

2. Yapı ruhsatı alındıktan sonra, ruhsata aykırı inşaat yapan veya yaptıran kişi, aynı şekilde cezalandırılır.

3. Yapı kullanma izni olmayan binada herhangi bir faaliyetin yürütülmesine müsaade eden kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

4. Kamu görevlilerinin suça iştirak etmesi hâlinde, ayrıca görevi kötüye kullanma suçu oluşur.

 Suçun Unsurları Nelerdir?

İmar kirliliği suçunun oluşabilmesi için aşağıdaki unsurlar gereklidir:

• Yapı niteliğinde bir unsurun bulunması (geçici değil, kalıcı yapı)

• Ruhsat alınmadan veya alınan ruhsata aykırı olarak inşa edilmesi

• Failin kast ile hareket etmesi (bilerek ve isteyerek yapmak)

• Fiilin, imar düzenini ve şehircilik ilkelerini ihlal etmesi

❗ Örnek: Tarla vasıflı bir taşınmaza betonarme bina inşa etmek

Suçun Faili Kimdir?

• Yapıyı bizzat yapan kişi

• Yaptıran (inşaat sahibidir) kişi

• Müteahhit

• Ruhsatsız yapıya kullanım izni veren yetkililer (örneğin belediye görevlisi)

Yargıtay kararlarına göre, müteahhit ile birlikte yapı sahibi de suçun faili olabilir.

-Yargıtay Kararlarıyla Uygulama

???? Yargıtay 18. Ceza Dairesi, E.2019/1223 K.2020/1445

“İnşaatın ruhsatsız olduğunun sabit olması ve sanığın yapı sahibi olması nedeniyle, TCK 184/1 maddesi uyarınca mahkûmiyet kararı verilmesi hukuka uygundur.”

???? Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E.2020/1059 K.2020/2754

“Sanığın sadece arsasını verdiği, inşaatın tüm sürecine karışmadığı, teknik sorumlunun cezai sorumluluğu bulunduğu…” gerekçesiyle beraat kararı verilmiştir.

⚖️ Suçun Cezası Nedir?

-Zamanaşımı ve Yargılama Süreci

• Soruşturma aşamasında savcılık, genellikle belediye ve imar müdürlüğünden teknik rapor ister.

• Yargılama, asliye ceza mahkemelerinde yapılır.

• Dava zamanaşımı süresi: 8 yıl

• Yapı yıkılsa bile suç oluşmuşsa, ceza davası düşmez.

❓ Sık Sorulan Sorular

Ruhsatsız inşaat için belediyeden yıkım kararı geldi, ayrıca ceza alır mıyım?
➡️ Evet. İmar Kanunu uyarınca idari yaptırım (yıkım ve para cezası) uygulanırken, TCK 184 uyarınca adli ceza da uygulanabilir.

Hisseli arsamda ortaklardan biri izinsiz yapı yaptı. Ben sorumlu olur muyum?
➡️ Hayır, inşaatla ilgisi olmayan hissedarlar cezai sorumluluk taşımaz. Yargıtay bu konuda net içtihatlar oluşturmuştur.

Yıkılan yapıdan dolayı ceza davası düşer mi?
➡️ Hayır. Suç oluştuğu anda tamamlanır. Yıkım cezai sorumluluğu ortadan kaldırmaz.

Cezanın ertelenmesi mümkün mü?
➡️ Sanık hakkında ceza verilse bile, ilk suç olması ve ceza süresinin 2 yıl ve altı olması hâlinde HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verilebilir.

-Sonuç ve Öneriler

İmar kirliliğine neden olma suçu, sadece idari bir ihlal değil, aynı zamanda ceza hukuku bakımından da ciddi sonuçlar doğuran bir suçtur. Gerek yapı sahipleri, gerek müteahhitler, gerekse inşaatın idari onay süreçlerinde görev alan kamu görevlileri için adli yargılama süreci gündeme gelebilir.

Bu tür durumlarda en doğru yol, ceza hukuku alanında deneyimli bir avukattan hukuki danışmanlık almak ve savunma stratejisini buna göre belirlemektir.

İmar suçu nedeniyle soruşturma geçiriyorsanız veya dava açıldıysa, tarafınıza özel hukuki çözüm için bizimle iletişime geçebilirsiniz.