Haber / Duyuru

Haksız İşten Çıkarma Durumunda İşçinin Hakları: 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında İşe İade Davası ve Tazminat Yolları

İş hukukunda iş sözleşmesinin feshi, hem işçi hem de işveren açısından ciddi sonuçlar doğurur. İşverenin işçiyi işten çıkarması, 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen kurallara uygun değilse bu durum “haksız fesih” olarak değerlendirilir. Haksız feshe maruz kalan işçi, hukuki yollarla hem işe geri dönme hem de maddi tazminat alma hakkına sahiptir. Bu yazıda, haksız işten çıkarma karşısında işçilerin sahip olduğu yasal haklar, dava süreci ve talep edilebilecek tazminatlar detaylı biçimde ele alınmaktadır.

I-Haksız Fesih Nedir? Hukuki Tanımı ve Dayanakları

4857 sayılı İş Kanunu’nun 18. maddesine göre, işveren, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçiyi işten çıkarmak istiyorsa bu feshi "geçerli bir nedene" dayandırmak zorundadır. Geçerli neden; işçinin yetersizliği, davranış bozukluğu veya işletmenin, işyerinin ya da işin gereklerinden kaynaklanabilir.

Kanuna aykırı olarak yapılan keyfi fesihler, örneğin performans gerekçesiyle fakat objektif veriye dayanmadan yapılan çıkarımlar, yazılı bildirim yapılmadan ya da savunma hakkı verilmeden gerçekleştirilen fesihler, iş hukukunda haksız işten çıkarma olarak kabul edilir.

İşverenin fesih bildirimi:

• Yazılı yapılmalı,

• Açık ve kesin şekilde fesih sebebi belirtilmeli,

• Fesih son çare olarak uygulanmalı (ultima ratio ilkesi)

zorundadır.

⚖️ İşe İade Davası Nedir? Ne Zaman Açılır?

İş akdinin geçersiz sebeple feshedildiğini düşünen işçi, 4857 sayılı Kanun’un 20. maddesi gereğince işe iade davası açabilir. Ancak bu hak yalnızca bazı şartlar altında mümkündür:

✅ İşe İade Davası Açılabilmesi İçin Gereken Şartlar:

• İş yerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır.

• İşçi, iş yerinde en az 6 aylık kıdeme sahip olmalıdır.

• İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.

• Fesih, geçerli bir nedene dayanmamalıdır.

???? Dikkat: İşçi, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalı, arabuluculuk sürecinden sonuç çıkmazsa son tutanağın imzalanmasından itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açmalıdır.

II-Mahkeme Kararının Olası Sonuçları (İş Kanunu m.21)

İş mahkemesi iş akdinin haksız şekilde feshedildiğine karar verirse:

• İşveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.

• İşçiyi başlatmazsa, mahkeme tarafından belirlenen:

  • En fazla 4 aylık boşta geçen süre ücreti

  • 4 ila 8 aylık işe başlatmama tazminatı

ödenmesine hükmedilir. Bu ödemeler, yalnızca damga vergisine tabidir, gelir vergisinden muaftır.

III-Haksız Fesihte İşçinin Talep Edebileceği Tazminatlar

1. Kıdem Tazminatı (İş Kanunu m.14)

İşçinin aynı işveren nezdinde en az bir yıl çalışmış olması ve kendi kusuru dışında iş akdinin feshedilmesi halinde işverence ödenir. Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır.

2. İhbar Tazminatı (İş Kanunu m.17)

İşveren, iş akdini sona erdireceğini, işçiye kıdem süresine göre önceden bildirmekle yükümlüdür. Aksi durumda işçiye şu sürelere göre ihbar tazminatı ödenir:

• 6 aydan az: 2 hafta

• 6 ay – 1.5 yıl: 4 hafta

• 1.5 – 3 yıl: 6 hafta

• 3 yıldan fazla: 8 hafta

3. Boşta Geçen Süre Ücreti + İşe Başlatmama Tazminatı (İK m.21)

İşe iade davasını kazanan işçiye, işsiz kaldığı dönem için en fazla 4 ay ücreti, işe başlatılmadığı takdirde de 4-8 aylık ücret tutarında tazminat ödenir.

4. Kötü Niyet Tazminatı (İK m.17/6)

İş güvencesi kapsamında olmayan işçilere yönelik, kötü niyetli fesihlerde uygulanır. İhbar süresinin 3 katı kadar ödenir.

5. Diğer İşçilik Alacakları

• Fazla mesai ücretleri

• Ulusal bayram ve genel tatil günleri ücretleri

• Kullanılmayan yıllık izin ücretleri

• Hafta tatili ücretleri

IV-Sonuç: Haksız Feshe Uğrarsanız Ne Yapmalısınız?

1. Tebligat tarihinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurun.

2. Arabuluculuktan sonuç alınamazsa, 2 hafta içinde işe iade davası açın.

3. Yazılı fesih bildirimi, maaş bordrosu, işe giriş bildirgesi gibi belgeleri muhafaza edin.

4. Tüm süreci hatasız ve zamanında yürütebilmek için mutlaka iş hukuku alanında uzman bir avukata danışın.